Kauczuk jest naturalnym polimerem wytwarzanym przez ponad 400 różnych roślin. Głównym jego źródłem jest drzewo kuczukowe - Hevea brasiliensis, z którego produkt zbierany jest w formie kropel sączących się z nacięcia na korze.
Angielska nazwa kauczuku i gumy (rubber od to rub - pocierać) pochodzi od najwcześniejszych zastosowań gumy - ścierania ołówka z papieru.
Kauczuk naturalny jest polimerem dienu: izoprenu, 2 - metylo - 1, 3 - butadienu. Po spolimeryzowaniu powstały łańcucj zawiera wiązanie podwójne, występujące co cztery atomy węgla.
Lateks, czyli surowy kauczuk zbierany jest z drzew jako wodna zawiesina, którą poddaje się suszeniu i koagulacji poprzez ogrzewanie na powietrzu. Średnia ilość jednostek monomeru w łańcuchu to ok. 5 000, masa cząsteczkowa waha się od 200 000 do 500 000. Surowy koagulay jest zbyt lepki by mógł być używany, dlatego konieczne jest utwardzenie polimeru. Dokonuje się tego w procesie wulkanizacji, dzięki której w podwyższonej temperaturze dokonuje się sieciowania polimeru poprzez wytworzenie wiązań węgiel - siarka między sąsiednimi łańcuchami. W zależności od stopnia utwardzenia mozna otrzymać dość miękką gumę (do wytwarzania opon samochodowych) lub twardy ebonit (produkcja kul do kręgli).
Zdolność gumy do rozciągania jest związana z występowaniem wiązań podwójnych, które wpływaja na nieregularny kształt łańcuchów. Wiązania C = C wprowadzają zagięcia i uskoki, dzięki którym sąsiednie łańcuchy przylegają do siebie. Siła rozciągająca powoduje wyprostowanie łańcuchów i uniemożliwia ich przesuwanie się. Gdy naprężenie ustępuje, guma wraca do poprzedniego stanu, bezładnie ułożonych łańcuchów.




Zródło: J. McMurry, Chemia organiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000

Tagi: kauczuk izopren guma lateks ebonit dien 2 - metylo - 1 3 - butadien wulkanizacja